Kỹ sư Hồ Quang Cua - Từ cây lúa lạ đến giống gạo ngon nhất thế giới

Những năm qua, người tiêu dùng trong nước rất ấn tượng với thương hiệu gạo thơm Sóc Trăng (ST) của kỹ sư Hồ Quang Cua cùng các cộng sự. Đặc biệt hơn, gạo mang thương hiệu ST của ông đã chinh phục đỉnh cao trong làng gạo ngon thế giới.

Năm 2017, tại Hội nghị quốc tế lần 9 về mua bán gạo do tổ chức The Rice Trader (Tổ chức thương mại gạo) tổ chức tại Ma Cao, trước các chuyên gia ẩm thực nổi tiếng của thế giới, gạo ST24 có những phẩm chất vượt trội như ngắn ngày, hạt gạo dài, trắng trong, dẻo cơm, thơm thoảng hương lá dứa... đã được chọn và vinh danh là một trong 3 loại gạo ngon nhất theo tiêu chuẩn gạo ngon thế giới và giải Nhất gạo ST24 hữu cơ tại Festival Lúa gạo Việt Nam lần thứ III - Long An năm 2018.

Vào năm 2019, tại Cuộc thi Gạo ngon nhất thế giới (World's Best Rice do The Rice Trader) tổ chức trong khuôn khổ hội nghị Thương mại Gạo Thế giới lần thứ 11 tại Manila (Philippines) từ ngày 10 - 13/11, với sự tham gia của hơn 20 doanh nghiệp kinh doanh gạo quốc tế, Việt Nam cùng hàng trăm nhà xuất nhập khẩu gạo lớn trên thế giới đã quy tụ về đây tranh tài.

Kết quả, gạo ST25 của công ty đã xuất sắc vượt qua gạo Thái Lan, giành giải Nhất cuộc thi gạo ngon nhất thế giới 2019.

Gạo ST25 được bình chọn là gạo đạt chuẩn hạt dài, trắng trong, không bạc bụng, khi nấu cơm dẻo thơm, khi để nguội cơm vẫn ngon, không bị cứng.

Theo đánh giá của nhiều người, gạo ST25 là loại gạo thuộc nhóm hảo hạng trong thị trường gạo hiện nay. Đặc biệt, loại gạo này có hàm lượng đạm cao nên phù hợp với người mắc bệnh đái tháo đường, cả người già và trẻ em. Đây cũng là loại đặc sản nổi tiếng ở Sóc Trăng, được người tiêu dùng rất ưa chuộng.

Về đặc tính, ST25 là giống lúa cứng và cao cây (110cm - 115cm), lá xanh bền, lâu tàn nên nuôi hạt tốt, thân cứng nếu bón phân cân đối không đổ ngã. Giống lúa này không nhiễm bệnh sọc trong, đạo ôn lá và khoan cổ bông... Trong điều kiện thời tiết tốt, năng suất ST25 có thể đạt 8,5 tấn/ha, trung bình khoảng 6 - 7 tấn/ha.

Việc được vinh danh đứng đầu thế giới lần này khẳng định vị thế chất lượng gạo Việt Nam không thua kém gì các nước khác. Thậm chí có nhiều ưu điểm hơn như năng suất cao hơn, chống chịu với điều kiện khí hậu khắc nghiệt, canh tác được nhiều vụ trong năm…

Gạo ST25 đã “đóng dấu” được tên tuổi của mình trong lòng các nhà khoa học, nhà nhập khẩu và các đầu bếp nổi tiếng thế giới, nhưng để trở thành một thương hiệu gạo Việt Nam mạnh trên thị trường thế giới vẫn còn không ít việc để làm.

Với thắng lợi này, ngành lúa gạo Việt Nam đã khẳng định được vị thế của mình trên thị trường quốc tế, đồng thời thể hiện năng lực sản xuất và quyết tâm xây dựng thương hiệu gạo Việt ra thế giới. Công lao này có sự đóng góp rất lớn của kỹ sư Hồ Quang Cua.

Không chỉ nghiên cứu lai tạo, nhân giống và quảng bá thương hiệu, kỹ sư Hồ Quang Cua còn tiên phong trong việc đưa chế phẩm sinh học vào quy trình sản xuất lúa thơm ST để sản phẩm không chỉ ngon mà còn an toàn cho người tiêu dùng và thân thiện với môi trường.

Nhiều nông dân ở huyện Mỹ Xuyên mang ơn ông khi ông đã làm sống lại mô hình “con tôm ôm cây lúa” trên những vùng đất nuôi tôm kém hiệu quả tại huyện này và cho ra đời sản phẩm “gạo ngon - tôm sạch”.

Ông Cua còn tổ chức những cuộc hội thảo, tham quan đánh giá giống và những cuộc thi “cơm nào ngon hơn”, “cơm ngon thương hiệu Việt”,... nhằm quảng bá cho lúa thơm ST.

Lúa thơm ST đã góp phần đưa sản lượng lúa ở tỉnh Sóc Trăng có sự bứt phá ngoạn mục. Năm 2017, tổng sản lượng lúa toàn tỉnh đạt trên 2 triệu tấn; trong đó, lúa thơm và lúa đặc sản chiếm trên 50%; năm 2018, tổng sản lượng lúa đạt trên 2,1 triệu tấn; năm 2019, sản lượng lúa cũng đạt trên 2 triệu tấn, lúa đặc sản ước đạt trên 1 triệu tấn.

Cây lúa Sóc Trăng trở thành một trong những chỉ dẫn địa lý hấp dẫn về lúa thơm trong cả nước, vươn lên tốp đầu những tỉnh sản xuất lúa lớn nhất trong khu vực ĐBSCL, giúp hàng chục nghìn hộ dân thoát nghèo.

Kỹ sư Hồ Quang Cua tâm sự: “Việt Nam nổi tiếng với gạo thơm, giá rẻ so với gạo của các nước láng giềng như Thái Lan, Campuchia,… Tuy nhiên, việc tổ chức sản xuất lúa ở Việt Nam vẫn còn rất yếu.

Theo tôi, đây là cơ hội lớn để chúng ta sắp xếp lại mọi việc. Từ lâu, gạo thơm ST được người tiêu dùng tin chọn, thay thế cho các loại gạo của Thái Lan, Campuchia,...”.

Đầu tháng 12/2019, đoàn công tác của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) do Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường dẫn đầu đã làm việc với lãnh đạo tỉnh Sóc Trăng. Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường đánh giá: Sóc Trăng đã triển khai thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp đạt nhiều thành tựu nổi bật, thể hiện rõ qua việc tăng diện tích cây lúa đặc sản, chuyển đổi cây trồng kém hiệu quả sang trồng cây ăn trái và đặc biệt mô hình tôm - lúa bền vững tại huyện Mỹ Xuyên và việc lựa chọn giống lúa ST sản xuất trên nền đất nuôi tôm, nâng cao chất lượng hạt lúa.

Bộ trưởng cũng đề nghị Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Quốc Doanh chỉ đạo cơ quan chuyên môn của Bộ và tỉnh Sóc Trăng xây dựng được thương hiệu lúa - tôm cho tỉnh Sóc Trăng; đề nghị nhóm nghiên cứu của kỹ sư Hồ Quang Cua tiếp tục tham gia vào đề án lúa chất lượng cao của tỉnh.

Giới thiệu về Doanh Nghiệp Tư Nhân Hồ Quang Trí

LƯỢC SỬ:

1914: Gạo Bãi Xàu (Sóc Trăng) đã nổi tiếng ở thị trường Hương Cảng và Châu Âu.

1991: Kỹ sư Hồ Quang Cua bắt đầu trồng khảo nghiệm lúa thơm.

GS.TS Võ Tòng Xuân cùng ông Nguyễn Duy Tân Trưởng ban Kinh tế Tỉnh ủy thăm ruộng nhân giống KDM tại P5, TX Sóc Trăng tháng 12/1992

1993: UBND tỉnh Sóc Trăng chủ trương đầu tư phát triển lúa Khao Dawk Mali ở vùng nhiễm mặn phèn ven biển Vĩnh Châu.

KS.Hồ Quang Cua và các cán bộ kỹ thuật thăm ruộng lúa Khao Dawk Mali tại ấp Chợ Cũ - Thị trấn Mỹ Xuyên

2001: Kỹ sư Hồ Quang Cua phóng thích giống lúa thơm ST3. Năm 2002 Bộ Nông nghiệp và PTNT công nhận đặc cách ST3 là Giống quốc gia.

Thu hoạch giống lúa ST3 - Giống lúa đầu tiên được lựa chọn từ VĐ20

2002: Nhóm nghiên cứu lai tạo lúa thơm Sóc Trăng được thành lập một cách tự phát.

2008: Giống ST19 và ST20 được Thạc sĩ Trần Tấn Phương phóng thích.

2010: Kỹ sư Hồ Quang Cua và Thạc sĩ Nguyễn Thị Thu Hương hợp tác với cố Phó thủ tướng Nguyễn Công Tạn chọn lọc giống lúa RVT, còn gọi là ST21. Đến năm 2012 giống RVT được Cục Trồng trọt công nhận.

Cố Phó thủ tướng Nguyễn Công Tạn thăm ruộng sản xuất lúa RVT tại xã Trường Khánh, huyện Long Phú, Sóc Trăng

Cố Phó thủ tướng Nguyễn Công Tạn gặp gỡ PGĐ Sở Nông nghiệp và PTNT và cán bộ xã Trường Khánh, huyện Long Phú, Sóc Trăng

2011: Giống lúa ST20 được bình chọn là giống cho gạo Ngon nhất trong Festival Lúa gạo Việt Nam lần thứ II.

Trần Tấn Phương bảo vệ thành công Luận án Tiến sĩ về công trình lai chọn tạo lúa thơm ST (người cầm hoa).

2012: Giống ST5 được Bộ Nông nghiệp và PTNT xét tặng giải thường Bông lúa vàng Việt Nam.

2014: Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) và Tổ chức Lương nông của Liên hiệp quốc (FAO) xét Công nhận thành tựu về việc lai tạo các giống có nguồn biến dị từ tia nguyên tử.

2015: Giống lúa ST20 được Bộ Nông nghiệp và PTNT xét tặng giải thường Bông lúa vàng Việt Nam.

2016: Giống lúa ST22 đoạt giải nhất trong Festival tại Sóc Trăng.

2017:

- Giống lúa ST24 đoạt giải nhất trong Festival tại Sóc Trăng, (giống ST28 đoạt giải nhì và ST26 đoạt giải ba).

- Giống ST24 lọt vào Top 3 Gạo ngon nhất thế giới năm 2017 tại Macao.

- Gạo ST24 được bố trí sản xuất cùng lúc với nuôi tôm càng xanh và luân canh với tôm nước lợ được chứng nhận Gạo hữu cơ theo tiêu chuẩn của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USAD) và Liên minh Âu Châu (EU).

LAI TẠO

Tác giả Trần Tấn Phương: Nhà khoa học có phương pháp lai tạo mới mẽ từ lúc mới nhận văn bằng Thạc sĩ: Lai tạo từ nhiều bố mẹ với các đặc tính thơm (cốm, dứa), hột dài, và từ các vùng địa lý khác nhau (miền Bắc, miền Nam, trong và ngoài nước) trước khi ngừng lai để trồng phân ly và tuyển chọn thuần.

Chọn giống: kỹ sư Hồ Quang Cua: Nếu việc lai tạo đòi hỏi nhiều ở kiến thức di truyền học thì việc chọn giống cần người có nhiều vốn sống, lăn lộn lâu năm trong sản xuất, am hiểu nhu cầu của thị trường và tạo dựng được nhu cầu thị trường. Kỹ sư Hồ Quang Cua đáp ứng các yêu cầu đó, hơn nữa ông còn phải lo việc kinh doanh để nuôi bộ máy nghiên cứu.

Chọn dòng có phẩm chất tốt: Điều hành bởi Thạc sĩ Nguyễn thị Thu Hương và các thành viên: Kỹ sư Hồ Quang Trung, Kỹ sư Nguyễn thị Trang Hồng Ngân. Nhóm này phải thử mùi thơm của gạo hàng ngàn mẫu và hàng trăm mẫu cơm mỗi vụ để chọn ra dòng ưu tú nhất, đặt tên tạm, sản xuất thử trước khi gởi đi khảo nghiệm quốc gia.

ĐỊNH HƯỚNG SẢN PHẨM

Tổng quát giống được chọn đưa nông dân sản xuất phải NGON và LÀNH

NGON: Gồm 5 yếu tố Thơm, Trắng, Thon, Ngọt, Nở dài không bung bụng.

LÀNH: Gồm các yếu tố Kháng sâu bệnh: chủ yếu để hạn chế hoặc không cần dùng hóa chất; thích nghi với các vùng đất mặn phèn: phát triển tốt ở vùng đất ít bị ô nhiễm hóa chất, ít bị áp lực sâu bệnh do chỉ trồng 1 hoặc 2 vụ lúa/năm; và Kháng đỗ ngã tốt để không biến chất gạo khi nằm trong nước nhiều ngày trước khi thu hoạch .

Và tùy theo điều kiện có thể tổ chức sản xuất theo Việt GAP hoặc Sản xuất hữu cơ.

TỔ CHỨC SẢN XUẤT VÀ RÈN NGHỀ CHO NÔNG DÂN

Tất cả các loại gạo của DNTN Hồ Quang Trí đều được thu mua từ các cánh đồng lớn do doanh nghiệp tổ chức và đầu tư sản xuất do vậy kiểm soát được chất lượng từ nhiều vụ trước.

Việc rèn nghề cho nông dân được tiến hành từ khi các tổ hợp tác mới thành lập nhiều năm trước. Các chất làm giảm phẩm chất gạo đều bị cấm sử dụng. Tư tưởng “phun ngừa” bị loại trừ vì đã có giống kháng.

Nông dân cộng tác với doanh nghiệp đều biết hiệu quả của nấm xanh – Một loại nấm gây bệnh cho côn trùng gây hại cho lúa nhưng an toàn cho người và lúa gạo – được doanh nghiệp cấp miễn phí mỗi khi dịch hại xuất hiện.

KỲ VỌNG CỦA NGƯỜI SÁNG LẬP

Lúa thơm mang tên ST đã có mặt 20 năm, là tác giả của nó – Kỹ sư Hồ Quang Cua trước đó đã có hàng chục năm tìm hiểu trước khi chuẩn bị bộ giống lúa thơm cho Việt Nam.

Không như các nước chung quanh như Myanmar, Thái Lan, Campuchia hạt lúa gạo thơm chỉ đem lại giàu có cho doanh nghiệp, cây lúa thơm ST đem lại lợi nhuận cao cho người trồng và suốt chuỗi giá trị gia tăng cho các người tham gia thu mua, chế biến, phân phối trước khi đến người tiêu dùng.

Cây lúa thơm ST có thể trồng nhiều vụ trong năm nên luôn đem tới loại cơm gạo tươi ngon cho người tiêu dùng, trong khi lúa thơm các nước quanh ta chỉ ngon năm ba tháng và người tiêu dùng phải đợi hơn nữa năm mới có được mùa lúa gạo mới.

Những người tiêu dùng sáng suốt hãy tin dùng Gạo thơm Việt Nam khởi đi từ Sóc Trăng.

TRUY XUẤT NGUỒN GỐC CHẤT LƯỢNG HÀNG HÓA

Việc dán tem truy xuất nguồn gốc giúp người tiêu dùng không mua phải hàng giả, hàng nháy kém chất lượng. Để khẳng định nguồn gốc xuất xứ của các loại gạo thơm ST, cũng như giúp người tiêu dùng có nhiều thông tin hơn về các loại gạo thơm ST mà doanh nghiệp nghiệp cung ứng, doanh nghiệp đã thực hiện dán tem xác thực nguồn gốc hàng hóa trên các túi gạo và bao lúa giống do doanh nghiệp cung ứng. Vì vậy khi mua sản phẩm gạo và lúa giống ST của doanh nghiệp người tiêu dùng nên chú ý kiểm tra mã code trên tem truy xuất nguồn gốc dán trên bao bì, để yên tâm hơn về nguồn gốc xuất xứ và chất lượng hàng hóa .

XEM VIDEO HƯỚNG DẪN QUÉT TEM CHỐNG GIẢ TẠI ĐÂY

Gạo ST25 là loại gạo ngon đạt giải thưởng “ gạo ngon nhất thế giới”, được cải tiến lại từ dòng lúa thơm do kỹ sư Hồ Quang Cua đảm nhiệm. Do độ “hot” của loại gạo này, trên thị trường xuất hiện các loại gạo giả mạo nhãn hiệu ST25. Việc làm giả nhãn mác bao bì gạo ST25 và bán tràn lan trên thị trường khiến người tiêu dùng không còn mặn mà với dòng gạo này sau một thời gian sử dụng.

Đến nay, gạo ST25 chính hãng được cung cấp bởi Doanh Nghiệp Tư Nhân Hồ Quang Trí dưới sự tổ chức và điều hành của kỹ sư cố vấn Hồ Quang Cua. Đây là đơn vị duy nhất được cho phép sử dụng thương hiệu giải thưởng quốc tế “Gạo ngon nhất thế giới” cho mục đích tiếp thị và kinh doanh. Vì vậy tất cả các sản phẩm gắn nhãn gạo ST25 nhưng không do đơn vị này cung cấp đều bị coi là hàng giả.

Nhằm hỗ trợ người tiêu dùng mua được đúng sản phẩm gạo ST25 cũng như bảo vệ thương hiệu, Doanh Nghiệp Tư Nhân Hồ Quang Trí đã có nhiều động thái tích cực để cải tiến mẫu mã bao bì. Đơn cử như việc đơn vị này đã thay đổi bao bì mới và tem chống hàng giả lên bao bì. Doanh nghiệp sử dụng tem chống giả công nghệ QR code do Công ty Cp iCheck cung cấp. Tem này cho phép người dùng kiểm tra được tính thật giả cũng như nguồn gốc, thông tin sản phẩm nhờ quét mã QR bằng điện thoại có kết nối internet. Mỗi sản phẩm sẽ chỉ sử dụng duy nhất một mã code độc nhất. Nếu quét mã hiển thị thông tin sản phẩm, số lượt quét, số serial, quốc gia sản xuất và dấu hiệu xác thực thì là hàng thật.

Tuy nhiên, dù mỗi túi gạo của doanh nghiệp đều có mã QR để quét kiểm tra hàng thật, giả nhưng người mua lại ít quan tâm hoặc nếu có nhận ra lại không đọc kỹ hướng dẫn. Do tâm lý cho rằng cứ gắn tem chống giả thì nghiễm nhiên là hàng thật hoặc cứ quét mã ra thông tin thì là hàng chính hãng, nên nhiều người bỏ qua hướng dẫn xác thực hoặc có kiểm tra cũng không chú ý đến các điểm bất thường. Chính sự “dễ dãi” này đã tạo ra kẽ hở, để các đơn vị cung cấp, buôn bán gạo ST25 giả lợi dụng.

Thực tế là sau khi sản phẩm gạo ST25 có bao bì mới và có mặt trên thị trường được vài ngày, tại nhiều tỉnh, thành trong cả nước đã xuất hiện sản phẩm nhái với tên “Gạo ông Cua”. Điều đáng nói là các sản phẩm này thậm chí còn làm giả mẫu tem chống giả của doanh nghiệp. Câu hỏi đặt ra lúc này là tại sao mã QR code độc nhất lại có thể làm giả hàng loạt? Tem chống giả QR code có thể bị làm giả không?

Được biết, tem iCheck sử dụng mã QR độc nhất tức là mỗi sản phẩm sẽ được gắn một mã QR code riêng để xác minh thông tin tại mỗi chuỗi cung ứng. Hệ thống của iCheck cho phép doanh nghiệp giới hạn số lượt quét cho mã QR. Vì vậy nếu các đơn vị bán hàng giả sao chép mã QR này gắn hàng loạt lên sản phẩm, khi số người quét mã vượt mức giới hạn quy định, hệ thống cảnh báo người quét. Điều này được hiểu là sản phẩm gắn tem có khả năng là hàng giả. Do đó, kể cả khi mã QR bị sao chép, người mua vẫn có thể kiểm tra thông tin thật-giả của sản phẩm.

Trong trường hợp, các đơn vị làm hàng nhái còn làm tem giả, hình giả, tạo cả website giả mạo, Doanh Nghiệp Tư Nhân Hồ Quang Trí và iCheck khuyến cáo người mua nên kiểm tra tem trên sản phẩm, đọc kỹ hướng dẫn tra cứu tem chống hàng giả in trên bao bì. Theo iCheck, hình thức làm nhái tem sử dụng cơ chế là tự tạo 1 mã QR rồi gắn đường dẫn website giả mạo vào để đánh lừa người mua khi quét mã. Giao diện xác thực giả mạo không hiển thị đầy đủ thông tin về số seri sản phẩm và thời gian quét mã. Khi quét mã tem thật, đường dẫn có địa chỉ: verify.icheck.vn – website chính thức của iCheck. Khi quét tem giả, sẽ dẫn đến 1 đường link khác và chỉ hiển thị được hình ảnh sản phẩm mà không có mã tem trên website trùng với mã tem trên con tem dán trên túi gạo.

Để nhận biết hàng giả, nhái tem, khi quét mã QR, người mua nên lưu ý những điểm sau:

Được biết, Doanh Nghiệp Tư Nhân Hồ Quang Trí đã có nhiều nỗ lực truyền thông trên báo chí và mạng xã hội để tuyên truyền cho người tiêu dùng các dấu hiệu nhận biết trên. Là đơn vị đồng hành cùng doanh nghiệp, iCheck sẵn sàng hỗ trợ đem thông tin hữu ích này tới người tiêu dùng, cũng như cộng đồng khách hàng sử dụng sản phẩm tem chống giả của chúng tôi. Dòng tem chống giả QR code của iCheck với nhiều tính năng khác biệt, được xây dựng dựa trên những đào sâu nghiên cứu để chống lại các công nghệ, mánh khóe làm giả tinh vi nhất vì vậy dù kẻ xấu làm nhái tem, mã và cà giao diện, tem chống giả của iCheck vẫn cung cấp được điểm khác biệt cụ thể giúp khách hàng xác thực được sản phẩm và doanh nghiệp bảo vệ thương hiệu của mình.